Direct naar artikelinhoud
Nieuws

Staatssecretaris investeert miljoenen om bibliotheken voor iedereen bereikbaar te houden

Het aantal bibliotheken neemt af, dus trekt het kabinet de komende jaren tot bijna 60 miljoen euro per jaar extra uit voor de sector. Het kabinet wil daarmee garanderen dat iedere Nederlander toegang heeft tot een volwaardige bibliotheek.

Een bibliotheekbezoeker in Den Helder.Beeld ANP

Bibliotheken krijgen de komende jaren meer geld. Volgend jaar ontvangen ze 29,7 miljoen euro extra, oplopend tot 58,7 miljoen in 2025. Staatssecretaris Gunay Uslu (Cultuur en Media) geeft daarmee gehoor aan een door de PvdA opgestelde motie waarachter deze zomer een meerderheid in de Tweede Kamer zich schaarde. Daarin staat dat toegang tot een volwaardige bibliotheek voor elke Nederlander moet worden gegarandeerd.

Volgens onderzoek is het aantal bibliotheekvestigingen in tien jaar tijd afgenomen van 843 naar 744. ‘De fysieke bibliotheek is daardoor niet meer voor iedereen binnen een redelijke afstand bereikbaar’, schrijft de D66-bewindsvrouw in een brief aan de Kamer. ‘Voor de korte termijn is het noodzakelijk het netwerk van fysieke bibliotheken te repareren en te versterken. Kwantitatief en kwalitatief.’

Ook wil Uslu een wettelijke zorgplicht introduceren voor provincies en gemeenten om de bibliotheekvoorziening in stand te houden. Nu hebben die alleen nog een ‘bevorderingstaak’. Circa 3,4 miljoen Nederlanders zijn lid van een bibliotheek.

Nog geen compensatie energiekosten

De verhoging van het budget voor bibliotheken komt uit het extra geld voor cultuur dat in het regeerakkoord is afgesproken. Dit jaar is dat 135 miljoen euro. Vanaf 2023 wordt dat 170 miljoen extra per jaar. Vrijdag maakte de staatssecretaris bekend hoe ze dat geld de komende jaren verdeelt. Uslu zet niets van deze middelen in voor compensatie van de sterk gestegen energiekosten van culturele instellingen. Zij zegt daarover apart in gesprek te zijn met minister Sigrid Kaag van Financiën.

Een deel van het extra geld gaat naar een verbetering van de honorering van werknemers en zzp’ers in de cultuursector. Jarenlang was ondermaatse betaling een normale zaak. Het vorige kabinet ging met de sector in gesprek over ‘fair pay’, een meer marktconforme beloning. Uslu trekt daarvoor in 2023 en 2024 19,1 miljoen euro per jaar uit, en daarna 34,1 miljoen per jaar.

Zij kan een hogere beloning niet aan de sector opleggen, maar wel aan de instanties die zij direct financiert: de instellingen die subsidie van het Rijk krijgen en de zes rijkscultuurfondsen, die andere subsidies verdelen. Zij hoopt hiermee in de sector ‘een verandering in gang te zetten’.

Slavernijmuseum

In het regeerakkoord is ook afgesproken dat het Rijk bijdraagt aan een Slavernijmuseum en een Nationaal Historisch Museum. Daarvoor wordt nu ook geld vrijgemaakt. Het Slavernijmuseum, dat in Amsterdam wordt gevestigd, krijgt 5 miljoen euro in 2024 en 24 miljoen in het jaar daarna. De gemeente Amsterdam moet haar bijdrage nog bekendmaken. Onlangs zijn kwartiermakers aangesteld die een geschikte locatie moeten vinden en een collectie moeten opbouwen.

Het Nationaal Historisch Museum, een wens van het CDA en de SP die door een Kamermeerderheid werd gesteund, krijgt de komende drie jaar in totaal 3,2 miljoen euro. Met dat geld kan een verkenning worden uitgevoerd naar hoe dat museum moet worden vormgegeven. De oprichting van een Nationaal Historisch Museum mislukte in het verleden.

Uslu verdeelt het extra geld voor cultuur verder onder tal van andere doelen. Zo verlengt zij het programma dat een impuls moet geven aan jongerencultuur. Jongeren hadden veel te lijden tijdens de coronapandemie. Dit jaar werd daarvoor 19,6 miljoen euro uitgetrokken. In 2023 en 2024 heeft zij daarvoor 18,9 miljoen per jaar gereserveerd. De archeologiesector krijgt de komende vier jaar in totaal 22 miljoen euro extra na een rapport over knelpunten.